Zijn vrouw vond hem op maandagmorgen voorovergezakt op zijn laptop. Hartstilstand. Zijn laatste zeer korte verhaal (zkv) werd korter dan de bedoeling was. Mijn schrijfheld A.L. Snijders is niet meer.
Op Lowlands 2014 maak ik voor het eerst fysiek kennis met de uitvinder van het zkv. Hij vertelt het verhaal van een jonge meid. Ze is van eenvoudige komaf, maar ook van grote schoonheid. Een al wat oudere man is onder de indruk, nodigt haar uit voor een etentje. Hij vraagt of hij haar mag tutoyeren. Het meisje vertelt haar moeder over de uitnodiging en vraagt of zíj misschien weet wat ‘tutoyeren’ betekent. Haar moeder schudt het hoofd: ‘Nee, dat weet ik niet, maar ik zou voor de zekerheid maar schoon ondergoed aantrekken.
De volle Lowlandstent sluit Snijders in de armen. Na zijn optreden vertel ik hem dat ik een blog over hem heb geschreven. Hij meldt zich aan voor mijn leeslijst.
Tot tweemaal toe reageert hij. Onder Bezoek op zondag, een verhaal over een bezoek aan mijn dementerende moeder, schrijft hij: ‘Een mooi verhaal uit het protestants universum.’ Onder mijn blog Gebutste zielen met gitaar reageert hij met: ‘Een mooi muziekstukje. Mijn waardering betreft niet alleen het verhaal, maar ook de educatieve kracht voor iemand zoals ik – met weinig kennis van de popcultuur.’
Het laatste bericht komt op 23 juni 2021, van zijn huidige vrouw Ineke Swanevelt. Het bericht is summier en schrijnend: ‘Graag uitschrijven i.v.m. overlijden.’
In september 2015 volg ik in de Observant in Amersfoort een masterclass van A.L. Snijders. Put uit je verleden, zegt hij, maar voeg verbeelding toe. Alleen het feitelijke verleden maakt je tekst anekdotisch. Je fantasie maakt je verhaal pas écht interessant. Je moet als schrijver vooral goed kunnen liegen, vindt hij. Mijn blog Kruispunt schrijf ik met deze tip in het achterhoofd.
Na de masterclass vraagt hij me naar mijn werk. Tekstschrijver? Natuurlijk, schrijvers, dichters en journalisten schrijven voor de kost. Maar je brood verdienen door voor een opdrachtgever te schrijven? Hij vindt het maar gek. Hij signeert zijn boek met de woorden: A.L. Snijders schreef dit in Amersfoort voor BEN die geld verdient met SCHRIJVEN.
En dan, wat een wonder, ontvang ik een brief. Een witte postduif komt hem brengen. Hij is van Snijders.
En dan, wat een wonder, ontvang ik een brief. Een witte postduif komt hem brengen. Hij is van Snijders.
Beste Ben,
Het leven gaat door. Daarom stuur ik je een gedicht van de door mij bewonderde dichter Frank Koenegracht, uit zijn bundel ‘Lekker dood in eigen land’:
EPIGRAM
Als je dood bent op een dag
blijven de lampen rustig in hun fittingen
en ook de wc kan je gewoon doortrekken.
Wel voorzichtig want
het vlottertje werkte al niet goed.
Alles doet het nog: bijvoorbeeld
de overdrijvende wolkenvelden
en de matige tot krachtige tijdelijk harde
tot zeer harde wind uit uiteenlopende richtingen.
Ben Tekstschrijver
Heb jij een herinnering aan een schrijver, muzikant of kunstenaar die je heeft beïnvloed of tot een bepaald inzicht bracht? We willen je verhaal graag horen.
Bijna 1000 lezers gingen je voor.
Ben Tekstschrijver blogt ook op Zorgkaart Nederland, Mijnkwaliteitvanleven.nl, Taalvoutjes (Paus op non actief I Pferdreiten), Schrijven Online, D!scura, Nijkerk Nieuws en Aanlegplaats: thuishaven voor blogs vol literair talent en ook op Aanlegplaats: Ben de Graaf, het interview en De vangst van Ben de Graaf.
Je hebt goed naar hem geluisterd, Ben!
Ik beschouw dit als een compliment. Dankjewel. Ik vond het in ieder geval passend om dit blog ‘in de geest van Snijders’ te eindigen.
Ik schrijf je vanuit een lege hemel …. Op zich al een gedicht. Een verlies betekent niet altijd een verlies; ik weet zeker dat hij je zal blijven inspireren.
Ik heb onlangs ‘De lege hemel’ gelezen van filosoof Marjan Slob. Daar komt de term vandaan. Het past ook bij de manier waarop Snijders tegen het hiernamaals aankeek, daar was hij heel duidelijk over.
En je hebt gelijk: hij zal me blijven inspireren. Zijn verhalen zijn kort, maar gaan lang mee. En nodigen uit om herlezen te worden.
Vorige week een lezing van Tommy Wieringa bijgewoond. Een grote fan van onze zkv-schrijver met heel veel verhalen over hem. Hij is dus niet dood.
Tommy Wieringa en Snijders kenden elkaar inderdaad goed. Ik heb een mooie gebonden uitgave op de plank staan van Gedachten over onze tijd, een verzameling columns van Tommy Wieringa. Die moet ik nog lezen. Gaat mee op vakantie. Net als Tat Tvam Asi, de laatste van Snijders.
Zo kan mijn vakantie toch niet meer stuk?
Wat een bijzonder en ontroerend verhaal.
Ben,
A.L. Snijders is een voorbeeld, niet alleen voor jou natuurlijk. Schrijvers zijn van zichzelf, met zichzelf en van de lezer en heel soms met de lezers. Schrijvers raken het zelfbewustzijn in sociale zin als zij lezers hebben. Dan doet het sociaal bewustzijn zijn intrede. Dan is zo’n Koenegracht toch een verademing, ruimte voor verbeelding en krijgt Dennett gelijk dat we ons alleen bewust worden van de dingen in de taal die we bezigen? Mooi werk man, Ben Tekstschrijver of was je hier even schrijver bij de dood van een meester?
Dat laatste, Anton, althans een poging daartoe.
Ik wil ook nog even aanhaken op het laatste woord van je reactie: meester. Meester is ook een ouderwets woord voor onderwijzer, leraar, docent. A.L. Snijders was een periode docent Nederlands op een middelbare school. Daar probeerde hij de leerlingen liefde voor gedichten bij te brengen. Dat deed hij ook via zijn teksten. Het bracht mij ertoe de bundel ‘Alle gedichten’ van Frank Koenegracht te kopen. Het blijkt voor mij een ware ontdekkingsreis.
Snijders ‘leerde’ me ook dat je zuinig moet zijn met bijvoeglijke naamwoorden en dat je voegwoorden vaak kunt vervangen door een komma. Bijvoorbeeld: Ik neem de paraplu mee, omdat het regent. Snijders zou schrijven: Ik neem de paraplu mee, het regent. Is korter, krachtiger, sterker.
Kortom, ook in die zin is Snijders voor mij een ‘meester’.
De vraag aan het einde van je blog zet me deze keer aan tot lang nadenken. Na wikken en wegen kom ik toch uit bij een Franse denker, die 50 jaar terug al invloed op me had. Zijn boeken las ik zonder al te veel (laat staan alles) te begrijpen, maar het intrigeerde wel. Dat geldt zeker ook voor de heiligverklaring door de fanatieke existentialisten. Sartre inspireert me omdat hij toont dat de dingen niet hoeven te zijn zoals ze zijn. Je moet je bewust zijn van je onbenutte mogelijkheden. Sartre moedigt me aan om te accepteren dat het bestaan veranderbaar is en dat het leven niet op een of andere voorbeschikte logica gebaseerd is. Ik ben vrij en alleen zelf verantwoordelijk voor mijn daden. Dat brengt naar anderen een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Heb ik wel het recht om me zo te gedragen als ik daarmee anderen tot voorbeeld ben?
Geen kleine jongen, deze Sartre. De mens is in essentie vrij en kan zijn verantwoordelijkheid niet afschuiven op omstandigheden, ook niet in extreme situaties, zegt Wiki over deze Franse denker en filosoof. Ook tegen een bezetter heb je in de visie van Sartre de vrijheid om nee te zeggen.
Ik denk dat visie van Snijders en Sartre op het gebied van zingeving raakvlakken vertoont, maar vraag me wel af in hoeverre Snijders hem in praktische zin volgt. Als een dame in de tram van de portemonnee beroofd wordt, staat een man op en sommeert de dief de portemonnee terug te geven en de eerstvolgende halte uit te stappen, om ‘complicaties te voorkomen’. Snijders kijkt er vol bewondering naar, maar zegt meteen dat hij ’te laf is voor het recht van de straat’. Rechtspreken met een bef, in een kamer met centrale verwarming, ziet hij meer zitten.
Sartre zou in die tram wel opgestaan zijn, denk ik. Misschien was Sartre het wel, die man in die tram.
Je voelt je verantwoordelijk voor het gedrag dat je vertoont en het voorbeeld dat je daarmee geeft aan anderen. Een mooie eigenschap. Als Sartre hier de hand in heeft gehad, is het passend om hem hier postuum voor in het zonnetje te zetten.
Geweldig verhaal!
Fijn compliment. Dankjewel
Mooi verhaal weer. Zolang iemand zijn werk nog gelezen wordt en men hierover praat is hij niet echt dood. Geniet van jullie vakantie, je komt vast terug met een mooie blog
Hij leeft door in het werk dat hij nalaat. Helemaal mee eens. Troostvolle gedachte.
En ja, ik neem mijn laptop mee naar de camping op Terschelling. Alle vertrouwen dat hier wat leesbaars uitkomt. We gaan het zien. En lezen.
Mooie blog en fantastische foto ook! En komende zomer weer naar Lowlands voor meer inspiratie? Fijne zomer!
Dankjewel Mariska. En inderdaad, geweldig dat Bas Uterwijk me toestemming gaf zijn foto te gebruiken.
En Lowlands lijkt inderdaad door te gaan. Maar eerst naar Terschelling. Laptop mee. Wie weet wat het ‘eilandgevoel’ aan inspiratie oplevert.
Blijf lekker schrijven voor MariskaSchrijft, dan doe ik dat voor mijn website.
We blijven elkaar lezen.
Aardig stuk over je waardering en persoonlijke kennismaking met Snijders. Je geeft een leuke draai aan het eind.
Dat ‘zeer korte verhaal’ over een jonge meid herken ik als een mop die in mijn jonge(re) jaren rond ging. Dat was ongeveer acht jaar later dan de jongere jaren van Snijders.
Tat tvam asi (Dat zijt gij) van Nico van Suchtelen (1878-1949) is denk ik de inspiratie geweest voor Snijders’ titel. Van Suchtelen was schrijver en dichter en van 1925 tot 1948 directeur van de Wereldbibliotheek ‘maatschappij voor goede en goedkope literatuur’, een van de oudste uitgeverijen van Nederland. Snijders moet als Neerlandicus op de hoogte zijn geweest van Van Suchtelen. Mijn ouders waren lid van de WB; kind van mijn ouders en grootgebracht in hun geest, heb ik veel van die boeken en boekjes uit de WB geërfd. Ik kan ze niet wegdoen.
https://www.deslegte.com/auteurs/nico-van-suchtelen/ en https://nl.wikipedia.org/wiki/Wereldbibliotheek
Beste Fried,
Dankjewel voor deze welkome aanvulling.
Het kan best zijn dat Snijder een oude mop verwerkt heeft in een van zijn zeer korte verhalen. In ieder geval kwam het verhaal op Lowlands langs en had hij vanaf dat moment de volle tent in zijn zak.
Over Tat Tvam Asi lees ik op internet ook veel in de esoterische yogahoek. Ook het hindoeïsme zie ik langskomen. Ik vroeg me al af of Snijders hier zijn inspiratie zocht. Jouw verklaring klinkt me veel logischer in de oren. Alleen al de ondertitel van het boek van Van Suchtelen – Aanteekeningen van een kristalkyker – zal de aandacht van Snijders getrokken hebben.
Lief stukje over A.L.Snijders in de lege hemel. De reacties zijn ook leuk om te lezen! Tat Tvam Asi betekent ook: ‘Dit is wat er van mij geworden is.’ Het is een diep bewustzijn over het bestaan. Een fijne vakantie!
Monique,
Mij bevalt in jouw reactie het woordje ‘ook’. Het een sluit het ander niet uit. Feit is dat AFdH, nota bene opgericht om het werk van A.L. Snijders uit te geven en uiteraard ook de uitgever van Tat Tvam Asi, over de titel het volgende zegt:
‘Tat Tvam Asi’ is de twaalfde bundel zeer korte verhalen van A.L. Snijders. De titel stamt uit het Sanskriet en betekent ‘dat ben jij’. Het is een zegswijze uit de Upanishads, de esoterische verhandelingen die binnen het hindoeïsme als heilig beschouwd worden – teksten waaraan elke vorm van sektarisme ontbreekt.’
Van de uitgever zelf dus ook de verwijzing naar de esoterische betekenis. Een betekenis die binnen de yoga tot een soort van mantra geworden is (zeg ik dat goed?).
Waar Snijders het vandaan heeft, weet ik niet. Maar het zou me – en daarin volg ik Fried van Bijnen – niet verbazen als het Van Suchtelen is.
Dank voor je aanvulling.
Aw mooi verhaal! Ik zag de titel van je blog en zat zo te denken.. A.L. Snijders…waar ken ik die naam toch van? Inmiddels is het me te binnen geschoten. Vorig jaar of alweer het jaar dáárvoor deed ik mee met ‘het Schrikkelfestival’ in Enschede (n.a.v. schrikkeldag dat mooi op een zaterdag viel). Kunstenaars en schrijvers maakten werk met schrikkeldag als inspiratie en meneer Snijders deed daar óók aan mee en was ook aanwezig 🙂 Groetjes!
Wat leuk, misschien heeft hij wel een zeer kort verhaal (zkv) geschreven over het Schrikkelfestival. Zo ja, dan is de kans groot dat dit zkv in zijn nieuwe bundel staat. Ik heb deze bundel natuurlijk, maar bewaar hem nog even voor Terschelling (Het blij vooruitzicht dat mij streelt). Als ik een zkv tegenkomt over het Schrikkelfestival, dan stuur ik hem naar je door 😉…
Haha ja doen! Wie wat bewaart die heeft wat 🙂
Alvast veel leesplezier op Terschelling
Bewust of onbewust worden wij beïnvloed door kunstenaars. Het mooie van zulke mensen is dat zij een gevoel (of iets onverklaarbaars) kunnen omzetten in iets tastbaars. Dat kan ons diep raken, en je mag er vanuit gaan dat dat niet zomaar gebeurt. Interessant om te ontdekken waarom dat zo binnenkomt. Het mooie is dat zulk soort mensen volkomen hun gevoel volgen. Puurheid en intentie. Daar kan ik weer iets van leren.
Kunstenaars kunnen hun gevoel omzetten in iets tastbaars. Terwijl wij via hun tastbare uiting bij ons eigen gevoel komen. Mooi. Dank.
Hoi Ben, ik luisterde altijd naar hem als ik op weg was naar een viering waarin ik voor zou gaan. Genoot van het immer grappige gesprekje tussen hem en Niels. Niels was zeer aangeslagen, heb ik gemerkt. Nog steeds wordt er op zondagmorgen vóor negenen aandacht aan hem besteed op radio 4.
Hij heeft nog op de valreep een nieuwe liefde beleefd met zijn Ineke en dan is de dood altijd te vroeg.
Eén verhaal herinner ik me nog heel goed. Ik was weer onderweg en hij begon zijn verhaal met een opsomming van allerlei spullen, van vaatwaskwast tot ducttape tot moeren en schroeven. Ik snapte er niks van. Ineens hield hij op en zei: “Die koop ik allemaal bij de Action”. Toen hij dat verhaal vertelde bij één of andere vrouwenvereniging (Passage?) zei één mevrouw zeer bestraffend of hij wel wist dat al die spullen uit China kwamen en vervaardigd waren over de ruggen van kinderen. Snijders repliceerde met het volgende: “Mevrouw, u mag van alles van mij vinden, dus ook dat ik voor een dubbeltje op de eerst rij wil zitten ten koste van kleine kinderen. Maar ik mag ook alles van u vinden, en -weet u- ik vind u een zeikwijf! Daar kon ze het mee doen, geweldig!!
Ik hoop dat hij in de hemel ook zulke korte metten maakt…
Haha, snedig van Snijders.
Ik weet overigens niet of hij in de hemel zeikwijven tegenkomt. Dat zou ‘het leven’ daar minder paradijselijk maken…
Prachtig zo’n ontmoeting en wat dat al niet teweegbrengt en nog steeds indruk maakt.
Zo is er altijd leven na de dood.
Ik lees nu zijn meest recente bundel met zkv’s. Het werk dat hij heeft nagelaten, houdt hem in leven.