In zijn bundel Het oog van de naald schrijft A.L. Snijders dat hij in 2010 in de Kleine Komedie een presentatie bijwoont van Elly de Waard, dichteres en popjournalist. In 1974 jat ze een jasje van David Bowie. Een wraakactie. Een verhaal geboren in het hoofd van de schrijver, denkt Snijders – tot een dame het podium oploopt met het jasje om haar schouders.
Samen met mensen als Jip Golsteijn en Jan Donkers zet Elly de Waard vanaf eind jaren zestig de popjournalistiek op de kaart. Haar interviews in de Volkskrant en Vrij Nederland met de Rolling Stones, Lou Reed, Roxy Music en Frank Zappa lezen als popliteratuur. Mede door haar schrijfwerk breekt David Bowie door in Nederland.
Het is 1974. Elly de Waard ontmoet David Bowie in het Amstel Hotel. Hij is daar om een Edison in ontvangst te nemen, hij krijgt de prijs mede door toedoen van De Waard, zij zat in de jury. De zanger zet een Gitanes-sigaret tussen de lippen en vraagt De Waard om een vuurtje. Haar aansteker verdwijnt in de zak van de artiest, zij laat het zo. Er is ruimte voor één interview. Tot haar verbijstering krijgt niet zij, maar roddeljournalist Henk van der Meijden van de Telegraaf het interview toegewezen. De ster van de Nederlandse popjournalistiek is beledigd. Gekrenkt. Kwaad.
De volgende dag op de persconferentie neemt ze wraak. Over een stoel hangt het jasje van Bowie. Het is speciaal voor hem ontworpen, op de achterkant is een afbeelding geborduurd van de Russische stripheld Octobriana. De Waard hangt haar jasje eroverheen. Aan het eind van de persconferentie loopt ze met beide jasjes de deur uit.
Er wordt gesproken over ‘de grootste moderoof uit de popgeschiedenis’. Het Bowie-management stuurt meermaals aanmaningen dat de zanger zijn jasje terug wil. Fans bieden geld, zij zullen dan zelf wel even het jasje aan de zanger terug gaan geven. De Waard doet geen afstand van het inmiddels legendarische kledingstuk. Ze heeft zich voorgenomen het alleen terug te geven als Bowie er zelf om vraagt.
Spijt van haar actie heeft de dichteres en popjournalist niet. In 2015 verschijnt zelfs een lijvig boek met haar beste verhalen, met als titel: Het jasje van David Bowie. De wraak van het Bowie-management komt later dat jaar: het boek mag niet verkocht worden tijdens de grote David Bowie-expositie in het Groninger Museum. Veertig jaar na dato is de popster nog steeds boos.
‘Ik heb mijn actie altijd gezien als een vorm van fair play, als een lichtvoetige uitwisseling van stekeligheden’.
Elly de Waard heeft geen knagend geweten. Het was haar ‘wraak’ omdat een roddeljournalist wél een interview kreeg en zíj niet, het was ‘genoegdoening’ voor de aansteker die Bowie in zijn zak gestoken had. ‘Ik heb mijn actie altijd gezien als een vorm van fair play, als een lichtvoetige uitwisseling van stekeligheden,’ zegt ze in een interview.
Tijdens de presentatie van dit boek zit Snijders in de Kleine Komedie. Hij heeft geen kennis van de popcultuur, zoals hij ook vertelt in een reactie op mijn blog ‘Gebutste zielen met gitaar’. Hij denkt dat de dichteres een verhaal vertelt, dat de verbeelding een woordje meespreekt. Tot een medewerker van De Kleine Komedie het podium op paradeert met het geborduurde torrerojasje.
Bij de aanblik van het jasje zal Snijders hebben beseft dat dit de échte wereld is. De belasting tillen, de verzekering oplichten, een notitieblokje meenemen van je werk, zolang we het maar zien als ‘een vorm van fair play’ of als een ‘lichtvoetige uitwisseling van stekeligheden’ lijdt het geweten er niet onder.
Ben Tekstschrijver
Als jou onrecht is aangedaan, hoe ver ga je dan om je gram te halen? Bijvoorbeeld: je fiets is gestolen, steel je dan een fiets terug? Wat vind je van de actie van Elly de Waard? Ben Benieuwd naar je reactie.
Bijna 1000 lezers gingen je voor.
Ben Tekstschrijver blogt ook op Zorgkaart Nederland, Mijnkwaliteitvanleven.nl, Taalvoutjes (Paus op non actief I Pferdreiten), Schrijven Online, D!scura, Nijkerk Nieuws en Aanlegplaats: thuishaven voor blogs vol literair talent en ook op Aanlegplaats: Ben de Graaf, het interview en De vangst van Ben de Graaf.
Ik heb met aandacht jouw leuke verhaal op de mail gelezen en heb geprobeerd me te verplaatsen in de door jou beschreven situatie. Ik moet er een beetje om glimlachen …..
En kan je vertellen dat ik me niet zo gauw te kort gedaan voel in het algemeen, maar als iets me echt dwars zit dan stap ik er op af…..
Maar de grap van het jasje over een beroemd jasje hangen en er dan mee vandoor gaan ‘uit wraak’ dat zou ik niet verzinnen…
Ik zou het ook niet zo gauw verzinnen. De vraag is wel of je dit nog wel ‘een grap’ kan noemen, dit speciaal ontworpen jasje was uniek en volgens mij een vermogen waard…
Ik heb weer met veel plezier het verhaal gelezen. Ik denk dat ik het in dit geval ook gedaan zou hebben. Gewoon om mijn gram te halen. Waarde van het jasje doet er dan niet toe: de gelegenheid doet zich voor. Meer bedoeld om te zorgen dat hij (de eigenaar van het jasje die mij onrecht heeft aangedaan, ongeacht wie het is) op zijn knieën moet smeken om het jasje terug te krijgen. Om even een gevoel van superioriteit te hebben in een situatie die er op gericht leek mij te vernederen en laag op de rangorde te plaatsen. Gewoon om te voelen dat ik er wél toe doe, en dat ik gezien word.
Maar gelukkig heb ik het nooit zover hoeven laten komen. Maar snappen doe ik het wel. Leuk verhaal!
Het jasje van David Bowie had net zo goed in jouw kast kunnen hangen…
Jij zegt wel: om ‘even’ een gevoel van superioriteit te hebben. Voor Elly de Waard duurt dat ‘even’ nu al bijna 45 jaar. En het zal nog veel langer duren, want Bowie is zelf niet meer in staat om zijn jasje terug te vragen…
Ik denk dat ik het niet zo lang gehouden zou hebben. Maar dat hangt ook van de houding van de ander af, in dit geval dus David Bowie.
Leuk stukje weer, Ben. Grapje, genoegdoening, diefstal, wraakactie… ach, je kunt het noemen zo je wilt. Volgens mij heeft iedereen wel eens zoiets aan de hand gehad. Met toch een beetje in het Calvinistisch gevormde achterhoofd de vraag: hoe ver kan, wil en durf ik te gaan? En die invulling is voor iedereen in elke situatie weer anders. Gelukkig maar, want stel je voor dat er voor het stelen van Bowiejasjes ook al regels en normen opgesteld zouden zijn. Brr…
Een apart artikel in het wetboek over het stelen van Bowiejasjes…. Het zou een uitgebreid wetboek worden. We zijn al het land van regelgekte en ‘Nederland Regelland’, dus laten we dat maar niet doen. We zullen in dit soort gevallen moeten varen op ons interne kompas.
Als knaap van een jaar of 17 logeerde ik in de zomervakantie vier weken bij een vriend, wiens vader een zelfbedieningszaak had; een van de eerste supermarkten in Nederland. Daar werkte ik 6 dagen in de week in de groenteafdeling en alleen vrij op maandagmiddag. In die tijd verkocht je nog uit kisten en in papieren zakken of kranten. Afwegen en in dezelfde seconde de prijs uit je hoofd berekenen en op de zak noteren werd een routineklus. En ’s avonds dan nog in het pakhuis bezig om lege flessen te sorteren. Zaterdag om 16.00 uur sloot de winkel en werd het weekloon uitbetaald. Er was niets afgesproken en mijn verwachtingen waren hoog gespannen. Mijn broers keerden kazen in een kaaspakhuis en kregen ongeveer 50 gulden per week mee naar huis, toen een topsalaris voor scholieren. Ik schrok al toen de baas in het trommeltje met statiegeld begon te rommelen. Dat beloofde niet veel goeds. Uiteindelijk viste hij er met kwartjes en dubbeltjes hfl 11.50 uit. Wat had ik die week keihard gewerkt en wat was ik dan ook bitter teleurgesteld. Hoe kom je zo de week door met een biertje, patatje en sigaretje. Omdat hij de tegenvaller in mijn ogen zag, voegde hij nog toe dat ik ook kost en inwoning had. Ik dacht dat ik bij een vriend logeerde, maar was absoluut niet mondig genoeg om te protesteren. De chef van de groenteafdeling zag het ook en betaalde mij uit eigen zak nog 5 gulden extra. Vervolgens heb ik per week uit pure wraak een pakje shag uit het magazijn gestolen. Het belastte weliswaar mijn geweten, maar ik heb er nooit echt spijt van gehad.
Om met Jan Mulder te spreken: schit-te-rend! Wat een mooi verhaal. Zelfs de chef van de groenteafdeling voelde aan dat je ‘bestolen’ was. Heel begrijpelijk dat je zon op wraak. Je handelde naar ‘eer en geweten’, nou ja, geweten, je besluit je verhaal met: het belastte weliswaar mijn geweten, maar ik heb er nooit echt spijt van gehad. Een parel van een zin!
In jouw geval ben ik genegen het net als Elly de Waard te zien als ‘een vorm van fair play’.
Het lijkt mij vooral een actie van iemand die niet echt volwassen is. Dit soort interviews wordt over het algemeen toegewezen door het management rondom een artiest. Ik denk dat David Bowie zich hier niet mee bezig heeft gehouden. Als ik haar was, had ik de regenjas van zijn impessario gestolen.
Maar ja, hoe ga je dan je boek noemen?
Ik ben het met je eens dat niet de artiest maar het management het interview waarschijnlijk geregeld heeft. De regenjas van de impressario was een optie geweest, maar daar zat waarschijnlijk niet zo’n mooi borduurwerkje op…
Kinnesinne. Mooi woord overigens.
Mooi geschreven. Anders dan de andere stukjes?
Je hebt een subtiel breed palet, een fijne pen. Vaak humoristisch, ironisch of diep ontroerend. Soms schrijf je met een blik op de oude doos en de dingen die voorbij zijn of gaan. En daarnaast verschaf je mij ook wel eens nieuwe inzichten. 10 plus man, maar dan ga ik op de stoel van de bovenmeester zitten. Dat is niet mijn bedoeling. Schrijf nog lang door wil ik eigenlijk zeggen.
Enfin, gestolen goed gedijt niet maar wraak is een gerecht dat koud opgediend wordt. Heerlijk, heerlijk! Op de achtergrond speelt, nu ik dit tik, der Hölle Rache uit Die Zauberflotte. Cristina Deutekom haalt uit!
Cristina Deutekom roept de God der Wrake aan, terwijl jij een reactie tikt over de wraakactie van Elly de Waard. Wraak wordt koud opgediend, is vaak zoet, en is van alle tijden…
Mooi verhaal Ben!! Dat jasje is natuurlijk bijzaak. Het gaat natuurlijk om de diepgewortelde afkeer van de medewerkers van NRC, de Volkskrant, het Parool voor meneer van der Meijden ofwel de Telegraaf ofwel tussen Linksdenkend en Rechtsdenkend of misschien wel tussen literatuur en lectuur. Afgeserveerd worden door van der Meijden, tja. Ik had van mevrouw de Waard wel een meer NRC niveau waardige actie verwacht. Maar helaas, het werd een meer van der Meijden niveau actie. Zo zie je maar Ben. De pot verwijt ………
Een mooie analyse. Grappig, de vorige keer dat je reageerde ging het ook over het verschil tussen literatuur en lectuur. Toen maakte jij je druk over het neerkijken van liefhebbers van literatuur op hun leescollega’s die lectuur lezen….
Maar De Waard zal zeker gekrenkt zijn geweest omdat zij diepgravende interviews maakte, en eigenhandig de doorbraak van Bowie in Nederland bewerkstelligde, en als jurylid haar inbreng had gehad bij het toekennen van de Edison, om dan te moeten constateren dat het interview naar die vermaledijde Telegraaf ging. Naar Van de Meijden die geen enkele status had waar het serieuze popjournalistiek betrof.
Dankjewel voor je reactie.
Dag Ben, ik vind Elly de Waards actie een fraai staaltje van de kinnesinne die je vaak ziet in het wereldje van schrijvers, kunstenaars en artiesten. Bowie, de coryfee, en de Waard, een middelmatige schrijfster en dichteres, allang op haar retour, die de beledigde majesteit speelt. Een slap aftreksel van echte wraak. Wil je over echte wraak lezen, mierzoete wraak, sla dan de korte verhalen op van Roald Dahl. Vooral the tales of the unexpected. Waar wraak zich vaak tegen de wreker keert. Onnavolgbaar geestig en gruwelijk!
Hi Annelies,
Ik denk niet dat Elly de Waard toen – in 1974 – al lang op haar retour was. En of ze middelmatig was, daar heb ik geen oordeel over. Volgens mij was ze als popjournalist wel algemeen erkend als ‘top of the bill’. Maar het was zeker ‘kinnesinne’. En Roald Dahl gaan we lezen met z’n allen.
Als je zo oud bent als ik, Ben, is een decennium vroeger of later niet meer aan de orde.
Als popjournalist weet ik van Elly nauwelijks iets. Ken haar alleen als schrijfster (van poëzie).
Vandaar….