Het meisje heeft een wit konijn op de arm, draagt dure kleren, afgemaakt met kant, bruine Ot-en-Sien-schoenen. Een gehurkte jongen in matrozenpak verwent konijnen met radijsjes.
De blokkenpuzzel stamt uit de jaren ’30. Hij komt boven water als mijn moeder naar het verzorgingshuis gaat. Ineens komt het verleden in twee gedaanten op mij af.
Talloze malen heb ik als peuter de puzzel gelegd. De herinnering is zoet. Ineens zie ik dat achter de puzzelplaat ter versteviging een krant geplakt zit. De krant dateert uit 1935. In Saarland is een referendum gehouden. Het volk mag aangeven of ze bij Frankrijk willen horen of – net als voor de Eerste Wereldoorlog – weer bij Duitsland. 90 procent kiest voor Duitsland, en daarmee voor het nationaalsocialisme. Hitler krijgt dit oude Duitse gebied zonder kanonnen en soldaten in de schoot geworpen. Het voedt zijn droom voor het grote Derde Rijk. ‘Propaganda-minister’ Göbbels houdt na het referendum een rede op de trappen van het Rijksdaggebouw. De krant doet er verslag van.
De vijanden van ons volk geloofden dat het nationaalsocialisme met dit referendum schipbreuk zou lijden. Alles wat samenzweert tegen het nationaal-socialisme is aan de Saar bijeengekomen: joden, marxisten, separatisten, communisten en emigranten. In Europa kunnen we nu de stem van den vrede laten weerklinken, een vrede die naties werkelijk verzoent en niet weer de kiem draagt van een nieuwen oorlog.
De nazi’s gaan met de uitslag van het referendum aan de haal. Hele bevolkingsgroepen zetten ze weg als samenzweerders tegen de vrede. De term: vijanden van het volk. Waar heb ik dat meer gehoord? En wat te denken van de belofte: de vrede laten weerklinken, zonder de kiem van een nieuwe oorlog. Vijf jaar later staat de wereld in brand.
Ach, die goeie ouwe tijd, maar de achterkant van de lieflijke puzzel vertelt een ander verhaal.
De jongen, het meisje en de konijnen zitten in een idyllische omgeving. Hun witgepleisterde sprookjeshuisje staat verderop. Die goeie ouwe tijd. Maar: de achterkant van de puzzel vertelt een ander verhaal:
Het feest bereikte zijn hoogtepunt bij het vallen van den avond, toen de nazi’s zich om de stamtafels in de diverse bierhuizen verzamelden. In het Hofbrau-Haus, het grootste bierhuis van München, is ter eere van de hereeniging van het Saargebied met het moederland meer dan 45.000 liter bier door de dorstige kelen van de uitgelaten Münchenaren gevloeid.
De nazi’s vieren feest, in aanloop naar de meest zwarte bladzijde in onze geschiedenis. Kan de geschiedenis van toen me iets leren? Die puzzel ga ik op mijn gemak nog eens leggen.
Ben Tekstschrijver
Het leegruimen van het ouderlijk huis of het opruimen van de zolder kan verrassende vondsten opleveren. Heb jij een mooi voorbeeld? Reacties zijn weer van harte welkom.
Bijna 1000 lezers gingen je voor.
Ben Tekstschrijver blogt ook op Zorgkaart Nederland, Mijnkwaliteitvanleven.nl, Taalvoutjes (Paus op non actief I Pferdreiten), Schrijven Online, D!scura, Nijkerk Nieuws en Aanlegplaats: thuishaven voor blogs vol literair talent en ook op Aanlegplaats: Ben de Graaf, het interview en De vangst van Ben de Graaf.
Weer een mooie blog Ben! Laten we hopen dat onze (achter)kleinkinderen niet dezelfde mijmeringen krijgen over onze huidige tijd!
Lastig om in de geschiedenis van de toekomst te kijken, maar ik hoop het met je.
Helemaal met je eens, Hildy!
Goed geschreven, Ben!
Voorkant, achterkant… wat is de waarheid? Vergelijk je blokkendoos maar eens met mensen en je komt tot de conclusie dat beiden een puzzel zullen blijven.
Die mensenpuzzel is nooit af. En blijft daarom boeiend.
Mooi blog Ben!
‘l’Histoire se répète’, dat gevoel roept je verhaal bij me op.
Maar ik schud het meteen weer van mij af. Ik ben een optimist en blijf hopen dat de mensheid iets leert van in het verleden gemaakte fouten. Is natuurlijk geen garantie voor de toekomst…
Ik citeer in dit verband graag Nelson Mandela: ‘Het doel van het bestuderen van de geschiedenis is niet om het menselijk handelen te bespotten, noch om erover te huilen of om het te haten, maar om het te begrijpen en er hopelijk dan van te leren voor onze toekomst.’
(The purpose of studying history is not to deride human action, nor to weep over it or to hate it, but to understand it. And hopefully then to learn from it as we contemplate our future.)
Het beeld dat hier geschetst wordt kan je zo naar deze tijd verplaatsen. Ook nu zijn er krachten welke, op een andere manier, grote groepen buiten sluiten. Het lijkt erop dat mensen niet zo heel veel geleerd hebben. Mandela spreekt over het bestuderen van de geschiedenis. Daar zou een probleem kunnen zitten, omdat men zich daar in het algemeen totaal niet mee bezig houdt, buiten de algemeenheden. Dan worden leren en begrijpen een lastige zaak. Wat dan overblijft is hoop……….? Lijkt mij naïef
Als we ons geen rekenschap geven van de lessen die de geschiedenis ons leert, is dat net zoiets al door de tijd heen steeds opnieuw het wiel uitvinden. Niet slim, lijkt me.
Men schiet liever door en gaat voorbij aan het realisme en vergeet rekening te houden met diverse scenario’s die tot het ergste kunnen leiden.
Wat een wrange ontdekking! Je zou echt gaan geloven dat niets is wat het lijkt. Jouw lieflijke tafereeltje ontpopt zich echter niet in iets tegenovergestelds. Het is eerder zo dat twee schrijfsels in dat broeierige tijdsgewricht (lukraak?) naast, of liever achter elkaar worden geplakt. In die zin is dat niets bijzonders. Altijd en overal bestaat het lieflijke naast het bederfelijke. Helaas…Zoiets aansprekends als waar jij nu mee komt heb ik niet meegemaakt bij het sorteren van de oude spullen van mijn ouders. Mijn ouders hadden destijds een boxerkennel en hebben ongeveer 10 nesten gehad. Mijn vader hield alle details van de pups bij, van het A-nest (Agrippa, Aquella, Arnim, Aristo etc.) t/m het J-nest (Joris, Julia, Japie, Joost), alle lichaamskenmerken, hoeveel ze wogen, hoeveel ze aten, karakterkenmerken en nog veel meer. In de doos waar al deze paperassen in lagen lag ook een oud exemplaar van het Leidsch dagblad, waarin mijn vader een interview werd afgenomen over de kennel. De mooiste anecdote was die van het regelmatig bezoek van de directeur van de Mars fabriek. Hij kon het niet wachten dat hij zijn pup mocht meenemen, na tien weken. Vanaf week zes kwam hij minstens één keer per week en ja hoor, hij nam altijd voor mij en mijn zus een grote doos mars mee. Die heb ik toen zo tegengegeten dat ik ze nog altijd niet blief!
Als het tot een M-nest gekomen was, had daar vast en zeker de naam Mars tussen gezeten.
Een keerzijde van oud krantenpapier achter je jeugdpuzzel. Ter versteviging. Dat oud krantenpapier destijds als versteviging werd gebruikt ontdekte ik ook achter schilderijtjes en fotolijstjes uit ‘die’ tijd.
Soms las ik deze oude kranten en moest vaak lachen om het toenmalige taalgebruik en de oubollige advertenties van Dreft en Droste.
Jouw ontdekking is natuurlijk van een heel andere orde en zet tot nadenken en schrijven!
De door jou vertelde tegenstelling is enorm en of de geschiedenis van toen jou (ons) nog iets kan leren is moeilijk te zeggen…
Maar wel is het zeer waarschijnlijk dat onze nazaten nooit meer oud krantenpapier ter versteviging zullen aantreffen…..jammer!
Geen krantenpapier meer achter foto’s en puzzelplaten. Jammer, het levert soms verrassende ontdekkingen op. Überhaupt zijn de meeste kranten en foto’s nu digitaal, daar valt weinig achter te plakken.We zullen later onze ‘ontdekkingen’ wel via Google doen, denk je niet?