Tom Waits loopt over een renbaan. Zijn oog valt op een kunstwerk. Op een plek waar je dat niet direct verwacht: een staldeur. De deur is verweerd, aangevreten door een verveeld paard. Maar juist daar ‘ziet’ de zanger dat hier een kunstenaar aan het werk is geweest.
De zanger ziet in de afgebladderde verf een afbeelding van een springend paard, maakt er een foto van en zet daar thuis met een aftandse typemachine bij: Mystical Artist who is also a Horse. Hij vraagt zich meteen af hoeveel meesterwerken dit paard nog meer gemaakt heeft en of het dier ook landschappen doet.
De foto is te vinden in het imposante fotoboek dat Anton Corbijn maakte over zijn beroemde vriend, met als titel Waits/Corbijn ’77-’11. En inderdaad, op de foto zie ik het paard nu ook. Maar was het me opgevallen als ik nietsvermoedend langs die staldeur was gelopen?
In zijn songs toont de zanger zich een meester in het neerzetten van zwervers, hoeren en dronkaards. Waits brengt de zelfkant van de maatschappij tot leven met muziek die het ene oor ingaat en het andere oor niet meer uit wil. De personen die hij bezingt zie je voor je. Hij verstaat de kunst van het kijken.
Fotografen denken in beelden, dichters vangen beelden in woorden en kunstschilders weten dat kijken voorafgaat aan de eerste penseelstreek. Maar ook schrijvers, journalisten, columnisten, copywriters en tekstschrijvers leveren beter werk af als ze de kunst van het kijken verstaan. Beeldend schrijven is onderdeel van aantrekkelijk schrijven. Schrijvers wordt aangeraden beeldspraak toe te passen en voorbeelden te gebruiken. Niet vertellen, maar laten zien. Niet vertellen dat de bakker lekkere gebakjes heeft, maar de rode aardbei beschrijven in de smetteloos witte slagroom van het vruchtentaartje. Het liefst nog met de geur van versgebakken brood erbij, zodat de zintuigen nog meer geprikkeld worden. Dan is de tekst helemaal voor de bakker.
Maar je kunt pas iets laten zien, als je eerst hebt leren kijken. Kijken met aandacht.
Maar je kunt pas iets laten zien, als je eerst hebt leren kijken. Wat inhoudt dat je jezelf zo nu en dan de rust en concentratie gunt om de omgeving écht in je op te nemen. Zoals kunstenaars intens kijken als ze een schets maken, inzoomen op details en de ogen toeknijpen om licht en donker beter te onderscheiden. Zoals fotografen de omgeving scannen voor het perfecte plaatje.
Kijken met aandacht is natuurlijk niet alleen iets voor kunstenaars. Ook al ben je vakkenvuller, visfileerder of vuurtorenwachter: de kunst van het kijken verrijkt je leven. Je staat stil bij een verweerde staldeur en ineens zie je een springend paard.
Ben Tekstschrijver
Bijna 1000 lezers gingen je voor.
Ben Tekstschrijver blogt ook op Zorgkaart Nederland, Mijnkwaliteitvanleven.nl, Taalvoutjes (Paus op non actief I Pferdreiten), Schrijven Online, D!scura, Nijkerk Nieuws en Aanlegplaats: thuishaven voor blogs vol literair talent en ook op Aanlegplaats: Ben de Graaf, het interview en De vangst van Ben de Graaf.
Mooi artikel, ik ben het helemaal met je eens. Als je echt met aandacht kijkt naar wat dan ook, dan gaat er een wereld voor je open. Mooi hè, en dat helemaal gratis en voor niks, voor iedereen onder handbereik.
Leuke column!
Mannen zijn volgens mij meer visueel ingesteld dan vrouwen, en als je gaat schrijven ga je beter opletten. Ik roep dan vaak: ‘Hoe kan ik weten wat ik denk als ik niet kan zien wat ik zeg.’
Mooi blog: goed gezien!
Het is dus echt een springend paard. Nou weet ik weer waarom ik van zijn muziek hou.
Jammer dat je de afbeelding van het paard niet wat beter in beeld hebt gebracht. Het ging om het kijken toch?
Leuk stukje, Ben, ik voel me als schrijver aangesproken. Nu nog een mooi woord voor mindfulness….
A wel zulle, wil jij nog een aanvulling op je interessante blog?
Wat dacht jij – als zeer gewaardeerde oud-collega – van het ‘observeren’ dat toch ten grondslag ligt aan ons vak als fysiotherapeuten!?
‘Show! Don’t tell!’, zou ik wel van de daken willen schreeuwen, want tegenwoordig lijkt het wel of wij ons – onder druk van de ziektekostenverzekeraars – alleen nog maar door protocollen moeten laten leiden. Gegevens op het computerscherm krijgen meer aandacht dan de patiënt zelf, heb ik de indruk. Zoals jij wel weet, laat ik mij juist – net als James Parkinson en Oliver Sacks – leiden door goed waar te nemen, te luisteren en mij te verplaatsen in die ander; lees, belevingswereld van de ‘patiënt’.
Kijken is dus ook je proberen voor te stellen, wat die ander, de fotograaf, of schrijver of beeldend kunstenaar én dus ook de therapeut beleeft bij de ontmoeting van…. in ons geval zijn patiënt.
Leuk weer zo’n mooi stukje van je te hebben mogen lezen. Veel succes met je werk en je boeiende blogs.
Na geestige of ironische stukjes nu een van contemplatieve aard. Ik vind het een knap opgezet verhaal, via Tom Waits naar waarnemen! Weer een heel ander deel van jouw palet. Mooi man!
Tijdens het lezen moest ik denken aan het ernstig overschatte orakel uit Betondorp met zijn ‘Je gaat het pas zien als je het doorheb’!
Grappig dat je aandachtig kijken verbindt met mindfulness. Voor mij ‘gefundenes Fressen’ maar voor veel lijders aan stress nog onbekend terrein. Ik ben in de gelukkige positie dat ik mindfulnesstrainingen aan medewerkers mag geven binnen ons ziekenhuis (op locatie Zonnestraal). In de training oefen ik met de cursisten ook een aantal waarnemingsoefeningen. We moeten – zo blijkt – steeds opnieuw proberen te bekijken met een ‘beginnersmind’, dat wil zeggen zonder te oordelen. We kijken meestal naar wat we verwachten te zullen zien en als we dan iets heel anders zien schrikken we of zien het simpelweg over het hoofd.
Laatst las ik over een vrouw die met verschillende mensen (ik geloof 10) dezelfde wandeling maakte. Zij vroeg wat die mensen allemaal zagen en beleefden en maakte 10 verschillende wandelingen. Er was ook een peuter bij die eindeloos bloemetjes en grassprietjes bestudeerde. Deze wandeling duurde dus heel erg lang en ontlokte aan de vrouw de verzuchting dat ze sinds mensenheugenis niet meer zo lang en zo aandachtig een paardebloem had geobserveerd en een libelle had gevolgd!
Prachtig die zin: ‘Met muziek die het ene oor ingaat en het andere oor niet uit wil.’ Ik realiseer me dat ik de kunst van het kijken van en met Benjamin heb geleerd. Benjamin is mijn meervoudig gehandicapte zoon, in wiens nagedachtenis ik de stichting Benjamin Foundation heb opgericht.
Niets is wat het lijkt; kijken naar de (kern van de) mens – kom je meteen het intens goede tegen want de schillen waar wij als ‘normale’ mensen last van hebben zijn er niet.
Het kijken bekeken. De guru’s zeggen dat kwaliteit van leven om waarnemen gaat. Voor mij is het kodewoord aandacht. Alles wat je aandacht geeft groeit en gedeit. Ook andere mensen en ook wijzelf als we aandacht krijgen.
Dit lijkt me de reden tot de aandrang om beroemd te willen worden. Aandacht geven is het hoogste goed wat we uit te delen hebben. En zodra iets aandacht krijgt zie je meer, zoals uitvergrooteffekt op computers, er valt gewoon letterlijk meer te zien.
Super! Een carambole noemen we dat… twee tikken in een artikel. Leren kijken en eens naar Tom Waits luisteren, lang genoeg gewait. Uiteindelijk werd hij ook niet zomaar tot de ‘billion dollar band’ van Roy Orbison toegelaten (ik kan zo gauw geen knipoogje op het toetsenbord vinden om mee af te sluiten).